La-presidente-des-FDU-sortant-du-tribunala-Kigali.jpgUmutegarugoli Ingabire Umuhoza Victoire akigera mu Rwanda, nahise mba umuyoboke wa fdu-Inkingi ku mutima. Ntabwo nari nasanze ari ngombwa kwigaragaza cyane ngo mpirimbane koko, ntaramenya neza ishyaka fdu n'amatwara yaryo, ariko icyizere cyonyine cy'uko ibintu bishobora guhinduka kubera habonetse abanyapolitiki bashya banga gukorera mu kwaha kw' ingoma mpotozi, byatumye numva mu mutima wanjye no mu bwenge bwanjye ko ndi fdu-Inkingi. Ariko nari ngitegereje gusa ko nyir'ubwite asobanura iby'ishyaka rye n'amatwara yaryo, rikemererwa gukora k'umugaragaro, rigashyiraho n'inzego ziboneye abarwanashyaka bisangamo...kugirango mpirimbane ku karubanda mu by'ukuri. Ariko siko byagenze, kuko ntabwo abahotozi ba demokarasi mu Rwanda bamuhaye igihe n'agahenge. Ibi, nibwire ko yari yaje abizirikanye. Nk'uko twabibonye twese hano mu Rwanda uriya mutegarugoli yashyizweho ibihato byose bishoboka, kugeza aho atawe muri yombi, agafungwa azira akarengane.

 

Kuva rugikubita rero, kimwe n'abandi banyarwanda benshi hano mu gihugu, jye nahise mbona ko ifatwa n'ifungwa rye ryari ikinamico. Ariko na none byageraho nkagingimira, nkibwira nti : "ntakavugwa katariho, buriya wenda hari impavu koko n'ubwo yaba ingana ururo". Uko iminsi yicuma imbere n'urubanza rukomeza, bigenda bigaragarira buri wese hano muri iki gihugu ko urubanza rugeretswe kuri uriya mutegarugoli ari ibintu rwose by'ibifitirano ku barukukiraniye hafi nkanjye.

 

Videwo ya gihamya.

 

Aho ejobundu mu minsi ishize, narebye kimwe n'abandi banyarwanda yaba yaragezeho, videwo uriya mutegarugoli yasobanuragamo impamvu ahagaritse kwitaba urukiko no kuburana, maze inyemeza burundu, kandi bidasubirwaho, uburyo ruriya rubanza ari ikinamico koko, igamije kurangaza abanyarwanda, cyane ababangamiye iriya ngoma mpotozi. Ariko, muri videwo, nabonyemo agashya : ni uko iryo kinamico riteye uko ntabitekerezaga mu by'ukuri. Muti kuki? Maze kureba no kumva neza videwo, nabonye uruhare nyir'ukuzira akarengane afite muri uwo mukino wo gusetsa imikara maze ndumirwa.

 

Iyi videwo, ikaba inyibukije ko iyo umuntu abirebye neza ikinamico rya Pahulo Kagame na Ingabire Umuhoza Victoire ryatangiye uyu mutegarugoli akigera mu Rwanda. Kuko ikintu cyaje kuntangaza akigera muri iki gihugu, akaba ari n'ayo mpamvu jye nabaye nifashe ntegereje kureba iyo ibintu bigana, ni uburyo byagaragaye ko abantu bose bari mu bwiherero, mu ibanga, ikambere no mu nkengero ze bose bafitanye amasano anyuranye n'ubutegetsi n'ikimenyimenyi abenshi bakaba aribo bamushinja. Abantu benshi twikundiye fdu-inkingi, twakunze kwibaza ibibazo byinshi, twibaza uburyo uriya mutagarugoli yashakishije abo bantu, ariko ntabwo twasobanikiwe. No mu mpaka zagiye zinyura ku mbuga zinyuranye, nta gisubizo twabonye uretse guterana amagambo hagati y'abavuga ko bayobora cyangwa ari abayoboke ba fdu-inkingi. Ariko icyadutangaje kurushaho, ni ukubona uburyo hari agatsiko kabavuga ko ariko karengera inyungu za Ingabire Umuhoza Victoire kayobowe n'uwitwa Nkiko, kagiye buri gihe gahakana ko abantu bo mu nkengero za fdu-inkingi ntaho bahuriye n'ingoma mpotozi, kandi twe turi hano tubona neza uko ibintu bimeze. Ahubwo aho kugirango abo bagenzurirwe hafi, bahawe inoti karahava, ziturutse ku banyarwanda bibwira ko batera inkunga ishyaka.

 

Imyitwarire y'abiyita ko aribo baharanira inyungu za Ingabire na fdu-inkingi - haba mu Rwanda cyangwa mu mahanga - byari byaraduteye urujijo: ariko aho numviye amagambo y'uriya mutegarugoli, ndumva nsobanukiwe. Burya nawe yari umwe mu bakinnyi b'iri kinamico ryanditswe na Kagame. Uretse ko mbona bose basa n'aho barimo kurengwa n'umukino wabo. Mu gihe Kagame arimo kwihimbira umwanzi n'intwari ishobora kumukoraho vuba aha ngaha, Ingabire Umuhoza Victoire yasanze barimo kumusisibiranya mu mukino yabwiraga ko bemerenyijweho imigendekere iboneye buri wese!

 

Ingabire Umuhoza Victoire yanze ko abakinnyi bagenzi be bamusisibiranya

 

Muri videwo, Uyu mutegarugoli Ingabire Umuhoza Victoire, arasobanura ko ku italiki ya 4 mata 2011, ku butumire bw'umushinjachaha, yagiye mu biro bye aho bagiranye ibiganiro by'amasaha abiri, akanamusobanurira impamvu nyakuri biyemeje kumufata no kumufunga : "tuzi ko ushaka gushyiraho ubutegetsi bw'abahutu (...) kandi abatutsi bakifitiye ubwoba". Birumvikana mu masaha abiri yose baganiriye byinshi, wenda byaba binarimo kugerageza "kumutongoza" ngo ave mubyo arimo, ayoboke ingoma. Nk'uko yabyivugiye, ibyo bari baganiriye byaheze mu ibanga, hanyuma ibintu birakomeza.

 

Ikibazo rero : kuva uriya mutegarugoli yabwirwa ariya magambo n'umushinjacyaha, akaba yari amaze kwerurirwa impamvu nyamukuru afungiwe, kuki yemeye gukomeza kuburana amahugu n'ubutegetsi bw'ikinyoma? Kuki atahise abidutangariza twebwe abanyarwanda, abayoboke n'abakunzi ba fdu-inkingi ndetse rwose ngo anabishingukemo nk'uko amaze kubikora aho kwemera urubanza yari azi neza ko ari ikinamico? Mbese aho muri iryo shyikirana rye n'umushinjacyaha ntiyaba yarasabwe, akemera gukina iryo kinamico, bamwizeza ibyo tutazi. Ingabire Umuhoza Victoire, kuva yamenya icyo afungiwe mu by'ukuri, maze acyemera kuburana amareshwa muri iki gihe cyose gishize, azi neza ko ari mu ikina mico, yahemukiye abarwanashyaka ba fdu-inkingi n'abanyarwanda bose twamubonagamo amizero y'impinduramatwara mu Rwanda. Kuko yakinnye umukino w'abahotozi ba demokarasi abizi kandi abishaka, wenda kuko hari icyo yari yijejwe. None abonye bagiye ku musisibiranya, ati : "reka da! Niba aribyo ngiye kubivuga"! Ni nkaho rero muri iki gihe cyose yari arimo kudushinyagurira! Icyo iyi videwo ye yerekana kuri jye si uko ubutegetsi bwamurimanganyije, ahubwo nawe ni uko ari umubeshyi nk'abo yiha kuvuga ko arwanya, kuko yahishiriye ibintu bikomeye cyane birabana n'urubanza twabonaga twese ko ari akarengane k'ubusa, maze akemera gukina ikinamico.

 

Pahulo Kagame, Bukorikori bwa Nzikoraho

 

Abakurambere babivuze ukuri, burya utazize icyo akunda, azira icyo atinya. Pahulo atinya demokarasi, niyo azazira. Pahulo Kagame akunda gukina n'amategeko yishyiriyeho niyo azazira. Amaherezo y'abantu nka Pahulo Kagame akunze kuba mabi cyane, cyandi nibo ubwabo bicurira intwaro izabarimbura nka kamasa gaca inka kavukamo. Iyo urebye abantu bose, cyane cyane abakuru b'ibihugu barangiza ubuzima bwabo nabi, bahuriye bose ku bintu bimwe: mu buzima bwabo bwose baba barigize ba Kagarara, Karahakajyahe, Intumva n'Intabwirwa, Cyigomeka na Nkoricyonishakiye,...muri macye, baba barigize ibinani n'ibimana!

 

Twari dusanzwe tuzi neza ko, nk'uko Kagame abimenyereye, uriya mutagarugoli nta mpamvu n'imwe yariho yo kumufata no kumufunga. Icyo yazize ni bimwe nyine bya Kamenyero. Kagame amenyereye kwica no gukiza uko ashatse kugirango yishimishe kandi yihe ikuzo n'igitinyiro atabonera mu bupfura cyangwa ubumuntu yahawe n'Imana kuko ntabyo agira. Kagame akunda rwose byimazeyo gukinisha ubuzima bw'ibiremwa nkawe, gusugura, kwandagza no kwandavuza abandi...Nibyo rero n'ubundi twese twibwiraga ko Ingabire azize, none ni nabyo muri make aduhishurira muri iriya videwo.

 

Ariko rero burya ngo, urugiye cyera ruhinyuza intwari. Uburyohe n'umunezero Kagame aronka mu myitwarire n'imigenzereze ye, bishobora kurangirana n'uyu mutegarugoli, Ingabire Umuhoza Victoire. Kagame ajya kwiha gufunga no gucira imanza zififitse inzirakarengane nk'uko abimenyereye, ariko noneho akabikorera n'umutegarugoli muri ibi bihe tugezemo kandi amuziza ubusa, yibagiwe ko ashobora kwitega we ubwe umutego utamusiga amahoro: nk'uko ingoma ya ruvumwa y'abazungu ba afrika bepfo bafunze Mandela ngo atayihirika, kandi agshyira akayihirika koko. Nk'uko abasirikari bigize kagarara muri Birimaniya bafunze Aung San Suu Kyi ngo badasngira ubutegetsi, none bakaba barimo kubugabana ndetse akazaba azanabufata mu bihe biri imbere bamukanuriye amaso. Nk'uko brimo kugenda ahandi hose, kandi bizameza kugenda mu bihe biri imbere. Nk'uko nawe, Kagame, bizamugendekera ndetse bikamugwa nabi kuko afitanye amasinde n'abanyarwanda batagira ingano, nakomeza kwikinisha no kwidegembya nk'uko abimenyereye.

 

Ikindi nabonye muri videwo nabonye, ni uburyo Kagame n'ingoma ye basinze ubutegetsi n'ububasha bubaha, kugeza aho bigamba urugomo rwabo. None se kubona batumiza Ingabire bagamie kumubwira ko n'ubundi ibyo bamuburanya sibyo bamurega mu by'ukuri - akaba ari uburyo wenda bwo "kumutongoza" ngo ayoboke, cyangwa bwo kumumenyesha ko ibyo aribyo byose, yabishaka atabishaka bazamubuza amahoro n'amahwemo - si umurengwe n'ubwirasi bikabije?

 

Ariko icyo Kagame wenda atari yiteze ni uko imfungwa ye - ni ubwo yiyemreye gukina iryo kina mico - izageraho ikamwihakana ikava mu  mukino no mu kibuga.

 

Ku bwanjye rero nkaba mbona intambwe y'umutego Kagame yateze Ingabire ariwe igihe gushibukana. Ntabwo niriwe ninjira mu bisobanuro birebere kuko k'umuntu utekereza nibura na gato, ibibazo ubu Kagame barimo babitewe n'umukino wabo na Ingabire birumvikana cyane rwose. Ubu ndumva ikibazo kimudunda umutima ni : "mbigenze nte?". Kuko ubu rwose ashobora kuba aribwo akibona ko yihimbiye Intwari - umuntu yanavuga intwaro - mu maso y'abanyarwanda n'abanyamahanga, akiremera umwanzi mu maso ye n'Ingoma. Kandi nyamara ibi biremwa byombi, bibumba umuntu umwe ariwe ngwate n'imfungwa ye, ntaho bishingiye, bitagombye kubaho.

 

None babigenje bate ? Ntibashobora kumwica nk'uko bikunze kubaryohera. Umunsi Kagame yariye uriya Mutagarugoli n'akara, nibwo umutego uzashibuka burundu. Niba yatekerezaga, ubu ni gihe cyo gufata akamenyero ko kumva umutimanama, inshuti, inararibonye n'inyangamugayo. Kagame ntashobora gucira urubanza ngo akatire umuntu wisobanuye izuba riva, akaba ariwe ufifita ibirego, bikagera n'aho bimurenga bikamunanira. Ni abikora, nabwo umutego uzamushibukana. Dore rero yo kwirenga kwa Kagame n'ingoma.

 

None abigenze ate ? Niba Kagame atari umwiyahuzi, iri kinamico rirangiye kuko umwe mu bakinnyi yanze gukomeza guta igihe no gusetsa imikara, asigaranye iturufu imwe gusa, kugirango yiramire kandi yivane mu kimwaro. Nawe ni ukwemera akava mu icyinamico rye, agafungura Ingabire, maze akamuha agahozamarira amugabire intebe mu ngoma ye.

 

Ndangirije kuri aka kanama ngira umukuru w'igihugu, kuko nkeka ko aricyo cyifuzo cya Ingabire, kuva yashyikirana n'umshinjacyaha akamusobanurira icyo azira mu by'ukuri. Sinabura gutekereza ko gihe yaba yarambwiye ati : "ariko ibyo wabivuyemo ukaza tukaguha umwanya, maze nawe ukiriraho kabiri". Kandi iyo nibutse ibyo nagiye mbona bicicikana ku mbuga birebana n'amakuru avuga imyitwarire n'imigenzereze y'agatsiko ka Nkiko kemeza ko ariko konyine gaharanira inyungu z'Umutagarugoli Ingabire Umuhoza Victoire, ndemeza ko Kagame yumvise inama yanjye, yakwigarurira ubysyho n'umukumbi w'induruburu nyinshi zirekereje. Yabungukiramo cyane kuko yaba anaciye uruti rw'umugongo RNC - umwanzi we wa gica - nayo ibakomeye ho babikesheje ubuhutu bwabo. Kubera rero Kagame ashaka kwigarurira abahutu bamwanga urunuka, RNC, ikaba ikeneye abahutu b'intagondwa nkayo, kandi abahutu banga urunuka Kagame n'intagondwa bakaba ari bamwe, Kagame uhoza mu kanwa amagambo "umusaruro", "inyungu", "akamaro", aramutse rwose yumvise inama yanjye yaba atsinze igetego cy'akataraboneka muri politiki mu Rwanda.

 

David CYUSA

Kigali City.


 

 

Retour à l'accueil